Jarosław Jaworek   Wydział Historii UAM

<< Wróc do strony glównej

22 września 2014

 

referat:

Usłyszeć historię. Siła sprawcza pejzaży dźwiękowych

 

    Referat będzie miał podwójny cel: podkreślenie wagi i znaczenie zmysłów, dzięki którym możemy eksplorować przeszłość wychodząc poza granice zakreślone przez tradycję zdominowaną przez wzrokocentryzm oraz w tym kontekście wskazanie na wagę szybko rozwijającej się subdyscypliny badań historycznych - historii dźwiękowej, której przedmiotem są przede wszystkim pejzaże dźwiękowe w przeszłości. Zwrócę uwagę zarówno na ich specyficzny charakter, jak i na percepcję słuchu bezpośrednich odbiorców-świadków nie pomijając przy tym samego badacza-historyka, który zjawiska dźwiękowe analizuje. W wystąpieniu zwrócę uwagę na źródła i metodologię, jakie stosuje się w historii dźwiękowej oraz zaproponuję komplementarne (tj. łączące nauki humanistyczne i przyrodnicze) oraz wielogatunkowe podejście.

    Pomimo, że temat dźwięków w historii podejmowali już historycy Annales, a także badacze amerykańcy pragnący przybliżyć współczesnym, jak brzmiała dawna średniowieczna Europa czy/i współczesna Ameryka, obecnie zauważyć można wiele niedostatków ich ujęcia, które wymaga uzupełnień i rewizji poglądów. Dotyczą one m.in. antropocentrycznego punktu widzenia na temat sprawczości i pochodzenia dźwięków, których źródłem - jak podkreśla się w najnowszych publikacjach - jest także natura, żywioły oraz organizmy biologiczne inne niż człowiek (geofonia i biofonia).

    Problematyzacja dotyczy także hierarchii zmysłów, w której detronizacji uległ ostatnio wzrok, a dowartościowane zostały inne zmysły, m.in. słuchu (a także dotyku, smaku i powonienia). W tym kontekście podkreślona zostanie rola "historyka sensualisty" dostarczającego wiedzy o świecie audytywnym i jego potencjalne zaangażowanie w ekologię dźwięku, gdzie w ramach rozważań na temat sprawczość pejzaży dźwiękowych, jego uwagę zwracają takie ekstremalne zjawiska, jak zabijanie dźwiękiem (sound-death). (abstrakt)

 

Jarosław Jaworek

 

XIX Powszechny Zjazd Historyków Polskich, 
sesja tematyczna: Historia w kontekście posthumanistyki, 
Szczecin, 17.09.2014